Chắp mắt, thường bị nhầm với lẹo mắt, là tình trạng mí mắt phổ biến gây ra cục u không đau do tắc tuyến dầu. Hiểu được các triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán, phương pháp điều trị và chiến lược phòng ngừa có thể giúp bạn kiểm soát hiệu quả tình trạng này và duy trì sức khỏe của mắt.
Chắp mắt là gì?
Chắp, còn gọi là u nang mí mắt hoặc nang tuyến meibomian, là một khối u phát triển chậm xuất hiện trên mí mắt. Nó hình thành khi một trong các tuyến meibomian – những tuyến dầu nhỏ nằm trong mí mắt – bị tắc nghẽn, dẫn đến sự tích tụ dầu và sưng. Không giống như lẹo mắt, chắp thường không gây đau và có thể xuất hiện ở mí mắt trên hoặc dưới.
- Chắp thường xuất hiện ở mí mắt trên nhưng cũng có thể xảy ra ở mí dưới.
- Ban đầu có thể đau trong giai đoạn đầu phát triển, nhưng thường trở nên không đau theo thời gian.
- Biểu hiện bằng một khối u tròn, cứng, đỏ hoặc sưng.
- Chắp mắt phổ biến hơn ở người trưởng thành từ 30 đến 50 tuổi và ít gặp ở trẻ em.
Triệu chứng của chắp mắt
Chắp có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:
- Một khối u không đau trên mí mắt.
- Vùng bị ảnh hưởng có thể bị đỏ và sưng.
- Kích ứng nhẹ có thể xảy ra, dẫn đến chảy nước mắt nhiều hơn.
- Nếu chắp lớn, nó có thể ép vào nhãn cầu và gây mờ mắt.
- Trong một số trường hợp, toàn bộ mí mắt có thể bị sưng.
Nếu bạn gặp các triệu chứng kéo dài hoặc khó chịu đáng kể, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Phân biệt giữa chắp và lẹo
Điều quan trọng là phải phân biệt giữa chắp và lẹo vì chúng là hai tình trạng khác nhau:
- Chắp: Không đau, do tắc nghẽn tuyến dầu, phát triển sâu bên trong mí mắt và phát triển chậm.
- Lẹo: Đau, sưng, do nhiễm trùng vi khuẩn ở chân lông mi. Lẹo thường xuất hiện ở mép mí mắt và gây đau đáng kể.
| Tiêu chí | Lẹo | Chắp |
| Mức độ đau | Đau | Thường không đau |
| Vị trí | Mép mí mắt | Sâu hơn trong mí mắt |
| Thời gian xuất hiện | Xuất hiện nhanh | Phát triển chậm |
| Kích thước | Nhỏ hơn, có thể làm sưng cả mí mắt | Lớn hơn, nhưng cục bộ |
| Triệu chứng đi kèm | Đau, đỏ, mủ | Đỏ, sưng, có thể mờ mắt |
Nguyên nhân gây ra chắp mắt
Chắp phát triển khi tuyến meibomian bị tắc, dẫn đến tích tụ dầu. Các yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này bao gồm:
- Viêm bờ mi mãn tính: Tình trạng viêm mí mắt có thể làm tắc nghẽn các tuyến.
- Các bệnh lý về da: Các tình trạng da như viêm da tiết bã hoặc bệnh rosacea làm tăng nguy cơ hình thành chắp.
- Thay đổi nội tiết tố: Sự thay đổi về hormone có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến.
- Vệ sinh mí mắt kém: Không chăm sóc mí mắt đúng cách có thể dẫn đến tắc nghẽn và viêm nhiễm.
- Các bệnh lý khác: Những người có tiền sử chắp có nguy cơ cao tái phát.
Chắp mắt không lây nhiễm vì nó không phải do vi khuẩn gây ra.
Chẩn đoán chắp mắt như thế nào?
Việc chẩn đoán thường bao gồm một cuộc kiểm tra kỹ lưỡng bởi các chuyên gia chăm sóc mắt như bác sĩ nhãn khoa hoặc bác sĩ mắt. Quá trình chẩn đoán bao gồm:
- Xem xét tiền sử bệnh: Thảo luận về tiền sử bệnh của bạn, các tình trạng mắt trước đây và các vấn đề liên quan.
- Kiểm tra mắt bên ngoài: Kiểm tra toàn diện mắt, mí mắt và da xung quanh.
- Khám mí mắt: Sử dụng ánh sáng và độ phóng đại cao, bác sĩ sẽ kiểm tra mí mắt để tìm dấu hiệu tắc nghẽn và viêm.
Trong một số ít trường hợp, có thể thực hiện thêm các xét nghiệm để loại trừ các tình trạng khác.
Các phương pháp điều trị chắp mắt
Hầu hết các trường hợp chắp có thể được điều trị hiệu quả tại nhà. Các phương pháp điều trị bao gồm:
Phương pháp tại nhà:
- Chườm ấm: Ngâm một chiếc khăn sạch vào nước ấm và đắp lên mí mắt bị ảnh hưởng trong 15-20 phút, ba đến bốn lần mỗi ngày. Điều này giúp làm mềm dầu và thúc đẩy quá trình thoát ra ngoài.
- Sử dụng miếng chườm mắt: Nếu bạn cảm thấy không thoải mái khi phải liên tục sử dụng và vệ sinh khăn, thì miếng chườm mắt sẽ là một sự lựa chọn tối ưu cho bạn. Những miếng chườm mắt này có chức năng tương tự như việc chườm ấp, nhưng mang lại sự tiện lợi và thoải mái hơn.
- Thực hành vệ sinh tốt: Tránh trang điểm mắt khi có chắp và giữ mí mắt sạch sẽ. Rửa tay thật sạch trước khi chạm vào mắt.
Điều trị y tế:
- Thuốc nhỏ mắt chống viêm, thuốc mỡ hoặc tiêm steroid vào vết sưng.
- Dùng kháng sinh đường uống được chỉ định nếu chắp mắt có liên quan đến nhiễm trùng ở các mô xung quanh mí mắt.
- Đối với những trường hợp chắp lớn không đáp ứng với các biện pháp điều trị khác, có thể thực hiện tiểu phẫu để dẫn lưu khối u. Thủ thuật này thường được thực hiện dưới gây tê cục bộ.
Không nên tự ý nặn hoặc bóp chắp, vì điều này có thể dẫn đến nhiễm trùng và làm tăng viêm.
Cách phòng ngừa chắp mắt
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn chắp, việc duy trì vệ sinh mí mắt tốt có thể giúp giảm nguy cơ:
- Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi chạm vào mắt hoặc sử dụng kính áp tròng.
- Nếu bạn sử dụng kính áp tròng, hãy đảm bảo rằng bạn vệ sinh và xử lý kính áp tròng theo hướng dẫn của nhà sản xuất và tránh đeo kính lâu hơn thời gian khuyến cáo.
- Rửa mặt hàng ngày để loại bỏ trang điểm, bụi bẩn và dầu có thể làm tắc nghẽn tuyến mí mắt.
- Thay mới các sản phẩm trang điểm mắt, đặc biệt là mascara và kẻ mắt, mỗi ba tháng để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
- Sử dụng chung đồ trang điểm và khăn mặt có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng dẫn đến hình thành chắp.
Bị chắp mắt bao lâu mới khỏi?
Với việc chăm sóc đúng cách, chắp thường tự khỏi trong vòng một đến hai tuần. Nếu không được điều trị, chắp có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng để lành. Những người đã từng bị chắp có thể có nguy cơ tái phát, điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì vệ sinh tốt.
Chắp mắt có lây không?
Bệnh chắp mắt không lây, do vậy không cần phải ngần ngại khi đứng nói chuyện, nhìn vào mắt của người bị chắp mắt.
Chắp mắt có tự khỏi không?
Chắp mắt thường có thể tự khỏi mà không cần can thiệp y tế. Với việc chăm sóc đúng cách như chườm ấm và giữ vệ sinh mí mắt, hầu hết các trường hợp sẽ thuyên giảm trong vòng một đến hai tuần. Tuy nhiên, nếu chắp không được xử lý hoặc không cải thiện, nó có thể kéo dài đến vài tuần hoặc thậm chí vài tháng.
Khi nào nên gặp bác sĩ?
Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ mắt nếu:
- Chắp không cải thiện sau khi đã áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà trong một đến hai tuần.
- Chắp quá lớn hoặc gây áp lực lên mắt, ảnh hưởng đến thị lực.
- Bạn thường xuyên bị chắp tái phát, đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiềm ẩn như viêm bờ mi hoặc các bệnh lý khác.
- Mí mắt sưng đau, đỏ nhiều, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng (như mủ).
- Thị lực bị thay đổi nghiêm trọng hoặc có triệu chứng mới xuất hiện khiến bạn lo lắng.
Nếu chắp vẫn dai dẳng hoặc có biến chứng, bác sĩ có thể đề xuất các biện pháp điều trị như tiêm corticosteroid hoặc phẫu thuật dẫn lưu.
