Glaucoma (Cườm Nước) Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Glaucoma (cườm nước) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực không thể phục hồi trên toàn thế giới. Bệnh xảy ra khi áp lực trong mắt tăng cao, làm tổn thương dây thần kinh thị giác. Tuy thường tiến triển âm thầm, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, glaucoma có thể dẫn đến mù lòa. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ glaucoma là gì, dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và các phương pháp điều trị hiệu quả để bảo vệ thị lực lâu dài.

Nguyên nhân dẫn đến glaucoma

Glaucoma xảy ra khi áp lực trong mắt (nhãn áp) tăng cao bất thường, gây tổn thương dây thần kinh thị giác. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Thoát dịch thủy không hiệu quả: Hệ thống dẫn lưu trong mắt bị tắc nghẽn hoặc hoạt động kém khiến dịch thủy (chất lỏng trong mắt) không thoát ra được, làm tăng áp lực nội nhãn.
Sản xuất quá nhiều dịch thủy: Một số người có cơ địa sản xuất dịch thủy quá mức, gây mất cân bằng giữa sản xuất và thoát dịch, dẫn đến glaucoma.
Di truyền: Nếu trong gia đình có người từng mắc glaucoma, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn bình thường.
Tuổi tác: Người trên 40 tuổi, đặc biệt là người cao tuổi, có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do lão hóa hệ thống mắt.
Bệnh lý toàn thân: Các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp, hoặc rối loạn chuyển hóa có thể ảnh hưởng đến tuần hoàn và tăng nguy cơ mắc bệnh glaucoma.
Chấn thương mắt hoặc phẫu thuật mắt: Tác động mạnh vào mắt hoặc tiền sử phẫu thuật có thể làm thay đổi cấu trúc trong mắt, dẫn đến glaucoma thứ phát.
Sử dụng thuốc corticoid kéo dài: Thuốc nhỏ mắt, thuốc uống hoặc thuốc hít có chứa corticoid nếu dùng lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc glaucoma.

Glaucoma là một trong nhiều bệnh lý mắt ảnh hưởng đến người cao tuổi, bên cạnh thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác.

Dấu hiệu và triệu chứng của glaucoma

Glaucoma thường được gọi là “kẻ đánh cắp thị lực thầm lặng” vì nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh cho đến khi thị lực bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu và triệu chứng bạn nên chú ý:

Mất tầm nhìn ngoại vi: Đây là triệu chứng phổ biến nhất ở giai đoạn đầu. Người bệnh thường không nhận ra cho đến khi thị lực bị thu hẹp đáng kể.
Nhìn mờ, đặc biệt vào buổi sáng: Áp lực mắt có thể tăng cao vào sáng sớm, gây hiện tượng nhìn không rõ trong thời gian ngắn.
Đau nhức mắt hoặc vùng quanh mắt: Triệu chứng này thường xuất hiện ở các dạng glaucoma cấp tính.
Đỏ mắt: Mắt có thể bị đỏ do áp lực nội nhãn tăng cao bất thường.
Nhìn thấy quầng sáng quanh đèn: Khi nhìn vào nguồn sáng, người bệnh có thể thấy quầng màu hoặc ánh sáng lóa.
Buồn nôn và nôn: Đây là dấu hiệu thường gặp trong trường hợp glaucoma góc đóng cấp – một tình trạng khẩn cấp cần can thiệp y tế ngay lập tức.

Nếu bạn có nguy cơ hoặc đang gặp các dấu hiệu này, nên đi khám mắt định kỳ để được đo nhãn áp và kiểm tra thị lực càng sớm càng tốt. Việc phát hiện sớm sẽ giúp ngăn ngừa mất thị lực vĩnh viễn.

Glaucoma có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Glaucoma là một bệnh lý nguy hiểm vì nó có thể gây tổn thương không hồi phục đến dây thần kinh thị giác, dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn, thậm chí mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Mức độ nguy hiểm của glaucoma phụ thuộc vào:

Tốc độ tiến triển của bệnh: Một số người bị glaucoma tiến triển chậm và không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm, trong khi một số khác có thể mất thị lực nhanh chóng nếu mắc glaucoma cấp tính.
Thời điểm phát hiện: Bệnh càng được phát hiện sớm, khả năng kiểm soát và bảo tồn thị lực càng cao.
Tuân thủ điều trị: Nếu người bệnh không tuân thủ đúng chỉ định điều trị hoặc ngưng dùng thuốc, áp lực nội nhãn có thể tăng trở lại và gây tổn thương thị giác không thể phục hồi.
Không thể phục hồi tổn thương: Khác với nhiều bệnh khác, dây thần kinh thị giác bị tổn thương do glaucoma không thể hồi phục, vì vậy việc điều trị chỉ nhằm mục tiêu kiểm soát tiến triển bệnh chứ không thể chữa khỏi hoàn toàn.

Vì tính chất âm thầm nhưng hậu quả nặng nề, glaucoma được xem là một trong những nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu trên thế giới. Do đó, khám mắt định kỳ – đặc biệt nếu bạn trên 40 tuổi hoặc có người thân mắc bệnh – là cách hiệu quả nhất để bảo vệ thị lực.

>> Người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao phát triển đồng thời nhiều bệnh lý mắt như võng mạc tiểu đường và glaucoma, cần theo dõi kỹ lưỡng để bảo vệ thị lực lâu dài.

Các phương pháp điều trị glaucoma

Mục tiêu điều trị glaucoma là giảm áp lực nội nhãn để ngăn ngừa tổn thương thêm cho dây thần kinh thị giác. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và loại glaucoma, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc kết hợp các phương pháp sau:

Thuốc nhỏ mắt hạ nhãn áp

Đây là phương pháp phổ biến nhất, giúp làm giảm sản xuất dịch trong mắt hoặc tăng khả năng dẫn lưu. Người bệnh cần sử dụng đều đặn mỗi ngày để duy trì hiệu quả.

Thuốc uống

Trong một số trường hợp, thuốc uống được kê bổ sung để kiểm soát áp lực mắt nhanh chóng, đặc biệt khi thuốc nhỏ mắt không đủ hiệu quả.

Điều trị bằng laser

Laser có thể giúp mở rộng hoặc cải thiện đường dẫn lưu trong mắt. Tùy loại glaucoma, bác sĩ có thể chỉ định các kỹ thuật laser như:

- Laser trabeculoplasty (cho glaucoma góc mở)
- Laser iridotomy (cho glaucoma góc đóng)

Phẫu thuật

Khi thuốc và laser không đủ kiểm soát, phẫu thuật được xem là giải pháp hiệu quả hơn, giúp tạo lối thoát mới cho dịch mắt. Các phương pháp phổ biến bao gồm:

- Phẫu thuật tạo hình đường dẫn lưu (trabeculectomy)
- Đặt van dẫn lưu
- Phẫu thuật nội soi hoặc siêu âm phá hủy thể mi

Thiết bị cấy ghép

Trong các trường hợp khó điều trị, bác sĩ có thể sử dụng thiết bị nhỏ giúp dẫn lưu dịch mắt ra ngoài.

Lưu ý: Điều trị glaucoma là quá trình suốt đời. Người bệnh cần tái khám định kỳ để theo dõi áp lực mắt và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ là yếu tố quan trọng để duy trì thị lực ổn định lâu dài.

Cách phòng ngừa glaucoma

Glaucoma không thể phòng ngừa hoàn toàn, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc ngăn chặn tiến triển sớm bằng những biện pháp sau:

Khám mắt định kỳ

Đây là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm glaucoma, đặc biệt với người trên 40 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh. Nên khám mắt toàn diện 1–2 lần mỗi năm.

Kiểm soát bệnh nền

Các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp hoặc bệnh tim mạch có thể làm tăng nguy cơ mắc glaucoma. Hãy giữ sức khỏe ổn định và kiểm tra sức khỏe thường xuyên.

Hạn chế dùng thuốc có hại cho mắt

Một số loại thuốc, đặc biệt là corticoid (dạng nhỏ mắt, uống hoặc bôi), có thể làm tăng nguy cơ mắc glaucoma nếu dùng kéo dài. Luôn sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ.

Bảo vệ mắt khỏi chấn thương

Va đập mạnh vào vùng mắt có thể làm tổn thương cấu trúc dẫn lưu thủy dịch và dẫn đến glaucoma. Vì vậy, nên đeo kính bảo hộ khi chơi thể thao hoặc làm việc trong môi trường tiềm ẩn nguy cơ chấn thương mắt.

Tập thể dục điều độ

Các bài tập như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc yoga có thể giúp giảm áp lực nội nhãn. Tuy nhiên, tránh các động tác cúi gập người quá lâu (như tư thế đầu chạm sàn trong yoga).

Chế độ ăn uống lành mạnh

Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu chất chống oxy hóa (vitamin A, C, E, lutein, kẽm…) giúp bảo vệ dây thần kinh thị giác và tăng cường sức khỏe mắt.

Glaucoma thường tiến triển âm thầm và chỉ được phát hiện khi đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực. Việc khám mắt chuyên sâu với bác sĩ nhãn khoa quốc tế giúp phát hiện sớm và theo dõi chính xác diễn biến bệnh. Chủ động phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe mắt từ sớm là cách tốt nhất để bảo vệ thị lực lâu dài.

Câu hỏi thường gặp về glaucoma

Glaucoma có chữa khỏi hoàn toàn không?
Không. Glaucoma là bệnh mạn tính và không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bạn có thể kiểm soát tốt bệnh và ngăn ngừa mất thị lực.
Ai có nguy cơ cao bị glaucoma?
Người trên 40 tuổi, có tiền sử gia đình mắc glaucoma, bị cận thị nặng, tiểu đường, cao huyết áp, hoặc dùng corticoid kéo dài đều có nguy cơ cao.
Glaucoma có di truyền không?
Có. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, bạn nên kiểm tra mắt định kỳ vì nguy cơ bị glaucoma cao hơn bình thường.
Có thể dùng kính để điều trị glaucoma không?
Không. Kính không giúp điều trị glaucoma. Điều trị tập trung vào việc giảm áp lực nội nhãn bằng thuốc, laser hoặc phẫu thuật.
Glaucoma có gây mù lòa không?
Có. Nếu không được điều trị kịp thời, glaucoma có thể gây mất thị lực không hồi phục và dẫn đến mù lòa vĩnh viễn.
Người đã điều trị glaucoma có cần tái khám không?
Có. Tái khám định kỳ rất quan trọng để theo dõi hiệu quả điều trị và điều chỉnh nếu cần. Ngay cả khi không có triệu chứng, bạn vẫn cần duy trì kiểm tra mắt thường xuyên.

>> Ở một số bệnh nhân, glaucoma góc đóng có thể đi kèm với đục thủy tinh thể. Khi đó, phẫu thuật đục thủy tinh thể không chỉ cải thiện thị lực mà còn giúp giảm áp lực nội nhãn.

Glaucoma là một bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự chăm sóc đúng cách, kiểm tra mắt định kỳ và tuân thủ chỉ định điều trị từ bác sĩ, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh và duy trì sức khỏe mắt lâu dài. Hãy chú ý đến các dấu hiệu bất thường của mắt và đến ngay cơ sở y tế nếu có nghi ngờ về glaucoma.

Bảo vệ thị lực của bạn ngay từ hôm nay để có một cuộc sống khỏe mạnh và đầy đủ!