Phẫu thuật bong võng mạc

Phẫu thuật điều trị bong võng mạc toàn diện là một thủ thuật chuyên sâu trong nhãn khoa, nhằm gắn lại võng mạc đã bong vào mô bên dưới để khôi phục thị lực và ngăn ngừa nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn. Bong võng mạc xảy ra khi lớp võng mạc mỏng, nhạy cảm với ánh sáng ở phía sau mắt bị tách ra khỏi vị trí bình thường. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân như lỗ rách võng mạc, bệnh tiểu đường hoặc chấn thương mắt.

Phương pháp phẫu thuật sẽ được lựa chọn dựa trên loại bong võng mạc, mức độ nghiêm trọng và kỹ thuật chuyên môn của bác sĩ phẫu thuật.

Bong võng mạc nguy hiểm ra sao?

Bong võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng này xảy ra khi võng mạc – lớp mô nhạy cảm với ánh sáng ở đáy mắt – bị tách ra khỏi vị trí bình thường. Việc thăm khám và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thị lực và ngăn ngừa các biến chứng nặng nề.

Nếu bạn gặp các triệu chứng như đột ngột thấy nhiều vật nổi, ánh sáng lóe lên, hoặc xuất hiện bóng tối, màn chắn trong tầm nhìn, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt để kiểm tra và điều trị.

Chẩn đoán bong võng mạc

Khám ban đầu

Bác sĩ nhãn khoa sẽ thực hiện khám mắt toàn diện, bao gồm kiểm tra thị lực, giãn đồng tử và đánh giá võng mạc thông qua soi đáy mắt hoặc chụp cắt lớp quang học (OCT).

Xác định loại và mức độ bong võng mạc

Dựa trên kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ xác định loại bong võng mạc (bong võng mạc do rách – rhegmatogenous, do co kéo hoặc do xuất tiết) và đánh giá mức độ nghiêm trọng. Việc này giúp lập kế hoạch điều trị và chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp nhất.

Bệnh sử và hình ảnh bổ sung

Bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử của bệnh nhân và có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm mắt hoặc chụp mạch huỳnh quang để đánh giá chi tiết hơn tình trạng của võng mạc.

Phẫu thuật điều trị bong võng mạc

Cắt dịch kính (Vitrectomy)

Trong phẫu thuật cắt dịch kính, bác sĩ sẽ tạo những đường rạch nhỏ ở mắt để tiếp cận khoang dịch kính (vùng chứa chất gel gọi là dịch kính). Một đầu dò đặc biệt được sử dụng để loại bỏ dịch kính, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và tiếp cận võng mạc. Sau đó, các dụng cụ vi phẫu như kẹp, kéo và đầu dò laser được dùng để sửa chữa các vết rách hoặc vùng võng mạc bị bong. Ngoài ra, bác sĩ có thể dùng đầu dò chiếu sáng và kính hiển vi phẫu thuật nhằm cải thiện hình ảnh trong suốt quá trình thực hiện.

Thắt đai củng mạc (Scleral Buckling)

Đối với bong võng mạc do rách võng mạc, bác sĩ có thể áp dụng phương pháp thắt đai củng mạc. Một dải silicon hoặc miếng bọt biển sẽ được cố định quanh mắt, tạo áp lực vào bên trong, giúp võng mạc dính lại vào lớp mô bên dưới. Thắt đai củng mạc giúp làm lõm nhẹ củng mạc, tạo điều kiện cho võng mạc bám vào đúng vị trí.

Retinopexy khí nén

Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ tiêm một bong bóng khí nhỏ vào khoang dịch kính. Bong bóng khí nổi lên trên và đẩy phần võng mạc bong ra áp sát vào thành mắt. Sau khi võng mạc được ổn định, bác sĩ sẽ dùng laser hoặc liệu pháp áp lạnh để cố định vết rách một cách lâu dài. Việc giữ đúng tư thế đầu sau phẫu thuật rất quan trọng nhằm đảm bảo bong bóng khí luôn tiếp xúc với vùng võng mạc trong quá trình phục hồi.

Kết hợp các phương pháp

Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể kết hợp các kỹ thuật, ví dụ như cắt dịch kính kết hợp với thắt đai củng mạc hoặc retinopexy khí nén, nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị tốt nhất.

Quy trình phẫu thuật bong võng mạc

1. Gây mê:
   Phẫu thuật thường được thực hiện dưới gây tê tại chỗ hoặc gây mê toàn thân để đảm bảo bệnh nhân thoải mái trong suốt quá trình.
2. Tạo các vết rạch nhỏ:
   Bác sĩ sẽ tạo một số vết rạch nhỏ trên bề mặt nhãn cầu để đưa các dụng cụ phẫu thuật vào, từ đó tiếp cận võng mạc và tiến hành điều trị.
3. Cắt dịch kính (nếu cần):
   Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ phần dịch kính nhằm loại bỏ các chướng ngại cản trở việc điều trị và tạo điều kiện tiếp cận võng mạc tốt hơn.
4. Xử lý vết rách võng mạc:
   Sử dụng các thiết bị vi phẫu và kính hiển vi phẫu thuật, bác sĩ sẽ xử lý các vết rách võng mạc bằng laser hoặc liệu pháp áp lạnh để cố định lại võng mạc vào vị trí.
5. Đặt khóa củng mạc (nếu cần):
   Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đặt một dải silicon hoặc miếng bọt biển bên ngoài nhãn cầu (phần củng mạc) để tạo áp lực nhẹ giúp cố định võng mạc vào đúng vị trí.
   
6. Retinopexy khí nén (nếu cần):
   Bác sĩ sẽ tiêm một bong bóng khí nhỏ vào nhãn cầu để tạo áp lực nhẹ, giữ cho võng mạc áp sát vào thành mắt. Sau khi võng mạc được cố định, laser hoặc liệu pháp áp lạnh sẽ được sử dụng để củng cố vị trí vết rách.
7. Tiêm khí hoặc dầu silicon (nếu cần):
   Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể tiêm khí hoặc dầu silicon vào nhãn cầu để hỗ trợ quá trình phục hồi. Việc lựa chọn giữa khí hoặc dầu silicon sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân và đánh giá của bác sĩ.
8. Đóng vết rạch:
   Cuối cùng, bác sĩ sẽ đóng các vết rạch bằng chỉ khâu hoặc để chúng tự lành tùy thuộc vào phương pháp phẫu thuật đã thực hiện.

Chăm sóc sau phẫu thuật

• Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi tại khu vực hồi phục để đảm bảo tình trạng ổn định trước khi xuất viện.
• Mắt có thể được băng trong thời gian ngắn để bảo vệ trong giai đoạn hồi phục ban đầu.
• Bác sĩ sẽ kê thuốc nhỏ mắt và/hoặc thuốc uống để ngăn ngừa nhiễm trùng, giảm viêm và kiểm soát cơn đau.
• Bệnh nhân nên tránh các hoạt động nặng, như nâng vật nặng và vận động mạnh, trong vài tuần để hỗ trợ quá trình hồi phục.
• Việc thăm khám theo lịch với bác sĩ nhãn khoa rất quan trọng để theo dõi quá trình phục hồi, đánh giá sự cải thiện thị lực và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
• Trong trường hợp sử dụng bong bóng khí, bệnh nhân cần duy trì tư thế đầu nhất định để giữ bong bóng tiếp xúc với võng mạc bị bong, giúp tối ưu hóa quá trình chữa lành.
• Tùy vào mức độ bong võng mạc và tình trạng thị lực của bệnh nhân, việc phục hồi thị lực có thể giúp cải thiện và hỗ trợ thị lực kém, tối đa hóa khả năng nhìn thấy.

Những rủi ro và biến chứng tiềm ẩn khi phẫu thuật bong võng mạc

Như với bất kỳ quy trình phẫu thuật nào, phẫu thuật bong võng mạc cũng có thể gặp một số rủi ro và biến chứng, bao gồm:

• Nhiễm trùng
• Chảy máu
• Tăng nhãn áp
• Hình thành đục thủy tinh thể
• Tái phát bong võng mạc
• Mất thị lực hoặc thay đổi thị lực
• Song thị (nhìn đôi)
• Các biến chứng liên quan đến gây mê

Phẫu thuật bong võng mạc là một thủ thuật phức tạp và tinh tế, đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật có chuyên môn cao. Hầu hết các ca phẫu thuật bong võng mạc (80-90%) đều thành công nếu được thực hiện đúng thời điểm, tuy nhiên đôi khi cần phải phẫu thuật lại. Một số trường hợp bong võng mạc không thể được khắc phục, thường do sự phát triển của mô sẹo. Nếu không thể gắn lại võng mạc, thị lực sẽ tiếp tục suy giảm và cuối cùng có thể dẫn đến mù lòa.

Sự thành công của ca phẫu thuật và kết quả thị giác tổng thể phụ thuộc vào việc chẩn đoán sớm, áp dụng kỹ thuật phẫu thuật chính xác và chăm sóc hậu phẫu cẩn thận. Bệnh nhân nên thảo luận chi tiết về quy trình với bác sĩ nhãn khoa, giải đáp mọi thắc mắc và tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn sau phẫu thuật để đạt được kết quả tốt nhất và bảo vệ thị lực hiệu quả.